Kasteel ’t Huys te Nuwendore

Nabij de Westfriese Omringdijk in Eenigenburg wordt in 1287 in opdracht van graaf Floris V een kasteel gebouwd. Het kasteel is nu bekend als ’t Huys te Nuwendore. Vermoedelijk zijn overstromingen in de veertiende eeuw de oorzaak van de ondergang van het kasteel. De resten ervan zijn te bezoeken.

Hieronder kun je alles over de geschiedenis teruglezen door op de knoppen te klikken:

  • ’t Huys te Nuwendore
  • De locatie van het kasteel
  • Een leger uit Dordrecht
  • Het kasteel en de dijk

Van toen tot nu

In 1287 laat graaf Floris V een kasteel bouwen. Zowel Floris als zijn vader, Willem II, zijn verwikkeld in een strijd om de macht met de bewoners van deze streek, de West-Friezen. Een strijd die Willem II in januari 1256 zelfs het leven kost.

In 1272 organiseert de dan 18-jarige Floris een veldtocht tegen de West-Friezen die al mislukt voordat hij goed en wel begonnen is. Tien jaar later probeert Floris het nog een keer. Dit keer met succes! In Hoogwoud delven de West-Friezen in mei 1282 het onderspit. Maar de West-Friezen blijven zich nog jaren tegen de graaf verzetten. De grote overstromingen van 1287 en 1288 delen de uiteindelijke genadeklappen uit en in 1289 lijkt het laatste verzet gebroken.

Om zijn macht in West-Friesland te waarborgen bouwt Floris een keten van kastelen die nu ‘dwangburchten’ worden genoemd. Eén van deze burchten is ‘t Huys te Nuwendore, volgens beschrijvingen één van de mooiste en best verdedigbare burchten van die tijd. Floris zal de burcht nooit af zien: in 1296 wordt hij vermoord. Het kasteel aan de Westfriese Omringdijk is ook geen lang leven beschoren. Het bestaat nog geen eeuw. Overstromingen zijn de vermoedelijke oorzaak van de ondergang van ’t Huys te Nuwendore.

Nadat het kasteel in 1367 buiten gebruik wordt gesteld en in 1375 overstroomt, verdwijnt de locatie uit de herinnering. De vroeg-18e-eeuwse onderzoeker Eikelenberg vindt de juiste plek terug.

In Eikelenbergs tijd wordt verondersteld dat het kasteel bij Schoorldam heeft gestaan, en wel aan de westkant van de Rekere, het huidige Noordhollands Kanaal. Hier lag immers een met legenden verbonden hoogte, de Hoge Werf. Eikelenberg ontdekt dat de kasteellocatie ruim drie kilometer noordelijker ligt, op een plek die wordt aangeduid met de naam Nieuwendoorn. Eikelenberg trekt terecht de conclusie dat de oude naam van het kasteel Eenigenburg is.

In 1948 vindt de heer A. Biersteker tijdens het ploegen grote middeleeuwse bakstenen. Bij een daaropvolgend onderzoek stuiten amateurarcheologen op zwaar metselwerk. Het perceel waar dit plaatsvindt draagt de naam Nieuwe Deuren. Als in 1960 een ruilverkaveling wordt uitgevoerd, is een volledige opgraving noodzakelijk. Vanwege het historische belang van dit archeologische monument wordt het terrein uitgeroepen tot historisch reservaat. In 1960 oppert de geschiedschrijver Pieter Noordeloos dat Eenigenburg een apart kasteel moet zijn geweest. Dit kasteel zou ouder zijn dan ‘t Huys te Nuwendore en zou gestaan hebben op de plek waar nu het dorpje Eenigenburg ligt. Deze veronderstelling blijkt echter niet te kloppen.

Tijdens de verovering van West-Friesland verplicht Floris V de Hollandse steden om bij toerbeurt groepen mannen naar West-Friesland te zenden. Dit werd heervaart genoemd. De mannen moeten helpen bij de veiligstelling van het veroverde gebied.

Dordrecht is de enige stad in Holland die nog stadsrekeningen uit deze tijd heeft. Hieruit blijkt dat er tussen mei 1286 en mei 1287 geld is uitgegeven aan een heervaart naar de omgeving van Schoorl. Het kan bijna niet anders of deze Dordtenaren waren betrokken bij de bouw en verdediging van het in aanbouw zijnde Huys te Nuwendore.

De stad Dordrecht draaide op voor de verblijfkosten van deze ’dienstplichtigen’. Uit de stadsrekening blijkt dat ze uitgerust waren met grote veldheertenten, een aantal koks en zelfs een apart schip met eten – het spijsschip. Behalve wijn, bier en normaal voedsel nam men exotische en luxe producten mee, zoals kaneel, gember, muskaat, saffraan, foelie, amandelen, kruidnagels en suiker. Natuurlijk ontbraken kannen, schotels, ampullen en een mand vol drinkglazen niet.

‘t Huys te Nuwendore wordt gebouwd op slechts 25 meter afstand van de Friese Omringdijk. Het staat dicht bij een uitwateringssluis en de in 1264 aangelegde dam in de Rekere bij Krabbendam. De bouw van het kasteel moet al zijn begonnen vóór de grote overstromingen van 1287.

Na deze watersnoodrampen wordt de Omringdijk hoogstwaarschijnlijk verhoogd om het land beter te beschermen. Dit heeft voor de verdediging van het kasteel het nadeel dat de vijand zich gemakkelijk op en achter de dijk kan verschansen om het kasteel te bestoken.

Na de moord op graaf Floris V in 1296 breekt een opstand uit. Hierbij wordt ook ‘t Huys te Nuwendore ingenomen en verwoest. Men trekt lering uit deze gebeurtenis. Bij de herbouw van het kasteel wordt de dijk verplaatst en komt verder van het kasteel af te liggen. Deze aanpassing is nu nog zichtbaar in de vorm van een grote naar het westen uitstekende punt. Deze punt moet de naam Nieuwendoorn hebben gekregen, waar ook het kasteel naar genoemd wordt. De nieuwe naam wordt al kort na 1300 gebruikt en de oude naam Eenigenburg raakt in onbruik.

logo

Vervolg je route

Na het kasteel ’t Huys te Nuwendore kun je je weg vervolgen naar het daglonershuis of naar de familie Eenigenburg.

tech: dodo.nl | design: studioviv.nl